O Instytucie Nauk o Rodzinie

Z historii nauk o rodzinie w Akademii Teologii Katolickiej i Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Inicjatywa powołania do życia Instytutu Studiów nad Rodziną w ramach Akademii Teologii Katolickiej spotkała się z wyraźnym poparciem ówczesnego Wielkiego Kanclerza Akademii Teologii Katolickiej Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Prymasa Tysiąclecia. Osobiste zaangażowanie abpa prof. Kazimierza Majdańskiego sprawiło, że Minister Sylwester Kaliski w dniu 29 kwietnia 1975 r. wydał pozwolenie na utworzenie Zakładu Teologii Praktycznej na Wydziale Teologicznym Akademii Teologii Katolickiej, który w 1980 r. został przekształcony w Instytut Studiów nad Rodziną, decyzją tegoż Ministra z dnia 1 kwietnia 1980 r.

W latach 1988-1999 Instytut Studiów nad Rodziną był pozawydziałową samodzielną jednostką organizacyjną, działającą w strukturze Akademii Teologii Katolickiej na prawach wydziału. Instytut Studiów nad Rodziną stanowił pionierską i oryginalną inicjatywę naukową, przy czym w podstawowym założeniu Instytut był interdyscyplinarny, uwzględniający w swojej strukturze zespół tych nauk, których przedmiotem badań i nauczania jest rodzina. Instytut Studiów nad Rodziną prowadził studia na kierunku nauki o rodzinie na poziomie studiów licencjackich oraz studiów magisterskich. Studia prowadzone były w systemie stacjonarnym i niestacjonarnym. W Instytucie działało również Podyplomowe Studium Nauk o Rodzinie.

W dotychczasowym okresie działalności Instytutu Studiów nad Rodziną podjęta inicjatywa znalazła wielokrotnie wyrażone osobiste uznanie papieża Jana Pawła II oraz Stolicy Apostolskiej. Poprzez swoją interdyscyplinarną działalność naukową i dydaktyczną Instytut Studiów nad Rodziną doprowadził do utworzenia w Polsce nowego kierunku studiów nauki o rodzinie, zatwierdzonego przed Radę Główną Szkolnictwa Wyższego 12 stycznia 1995 r. Aprobując przekształcenie Akademii Teologii Katolickiej w Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Kongregacja ds. Edukacji Katolickiej w piśmie z dn. 13 marca 1999 r., a następnie w dekrecie z 28 września 1999 r. wyraźnie zaznaczyła, iż Instytut Studiów nad Rodziną w obecnej chwili w celu zachowania kościelnego charakteru powinien być przyłączony do Wydziału Teologicznego, lecz już jako erygowany w zarodku (ad instar facultatis) kolejny wydział kościelny w UKSW. Te zalecenia sprawiły, że Ksiądz Rektor UKSW prof. dr hab. Roman Bartnicki umieścił sprawę przekształcenia Instytutu Studiów nad Rodziną w podstawową jednostkę organizacyjną UKSW w Strategii rozwoju Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego na lata 2003-2020.

W 2007 r., za wieloletnią interdyscyplinarną pracę naukową i dydaktyczną, zrodzoną z głębokiej troski o człowieka, została przyznana Instytutowi Studiów nad Rodziną Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego prestiżowa nagroda TOTUS w kategorii „Promocja człowieka, praca charytatywna i edukacyjno-wychowawcza” przez Fundację „Dzieło Nowego Tysiąclecia”.

Pierwszym dyrektorem Instytutu został inicjator tej placówki naukowej powołanej w 1975 r., ks. prof. dr hab. Kazimierz Majdański, który funkcję tę pełnił do 1993 r. Od 1980 r. powołano dodatkowo zastępcę dyrektora ISNR. Został nim bp dr Stanisław Stefanek, który w 1993 r. został mianowany dyrektorem i pełnił tę funkcję do 2008 r. Ostatnim Dyrektorem ISNR był ks. dr hab. Mieczysław Ozorowski, prof. UKSW. 

Pod przywództwem bpa Stanisława Stefanka i przy aktywnym wsparciu założyciela abpa prof. Kazimierza Majdańskiego Instytut dążył do utworzenia systemu nauk o rodzinie, od teologii, przez filozofię po pedagogikę, psychologię, biomedyczne aspekty rozwoju człowieka, socjologię, ekonomikę życia rodzinnego, prawo. Wydawał Biuletyn ISNR Tak życiu – tak prawdzie, czasopismo naukowe Studia nad Rodziną, serię Stworzeni do miłości, wiele książek oraz dokumenty papieskie o problematyce dotyczącej małżeństwa i rodziny. Przy Instytucie istniała własna biblioteka z dużym zbiorem książek poświęconych tematyce małżeńskiej i rodzinnej.

W 2008 r. Instytut Studiów nad Rodziną był inicjatorem utworzenia nowej dyscypliny: nauki o rodzinie. W porozumieniu z innymi jednostkami naukowymi Dyrektor Instytutu ks. prof. UKSW dr hab. Mieczysław Ozorowski złożył do Centralnej Komisji ds. Tytułu i Stopni Naukowych odpowiedni wniosek wraz z obszerną dokumentacją. Dzięki poparciu Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego Barbary Kudryckiej taka dyscyplina została powołana w 2011 r. W dniu 8 sierpnia 2011 r. Minister podpisała Rozporządzenie o obszarach wiedzy, dziedzin nauki i sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych. Nauki o rodzinie znalazły się na dziesiątej pozycji w dziedzinie nauk humanistycznych i obszarze nauk humanistycznych.

Od 2008 r., za zgodą Senatu UKSW, władze Instytutu podjęły działania w celu przekształcenia Instytutu w kościelny Wydział Studiów nad Rodziną. Dnia 29 kwietnia 2010 r. Kongregacja ds. Edukacji Katolickiej wydała dekret erygujący Wydział Studiów nad Rodziną UKSW w Warszawie. Powstał on na bazie Instytutu Studiów nad Rodziną, który był częścią Wydziału Teologicznego UKSW. Dnia 24 czerwca 2010 r. Senat UKSW w Warszawie podjął uchwałę o utworzeniu Wydziału Studiów nad Rodziną. 

Od początku kierunek nauki o rodzinie cieszył się dużą popularnością. W 2010 r. Wydział posiadał razem ponad tysiąc studentów na studiach stacjonarnych i niestacjonarnych.

Nauki o rodzinie nie znalazły się w Rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 20 września 2018 r. Natomiast Rozporządzeniem Ministra Edukacji i Nauki z dnia 11 października 2022 r. w sprawie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz dyscyplin artystycznych, została utworzona nowa dziedzina nauk o rodzinie oraz przywrócona i przypisana do niej dyscyplina nauki o rodzinie.

Senat Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie Uchwałą Nr 16/2023 z dnia 23 marca 2023 r. zaopiniował pozytywnie powołanie Instytutu Nauk o Rodzinie na Wydziale Studiów nad Rodziną. 

Dnia 12 czerwca 2023 r. Rektor UKSW ks. prof. dr hab. Ryszard Czekalski powołał ks. dr. hab. Stanisława Białego, prof. ucz., na stanowisko dyrektora Instytutu Nauk o Rodzinie, zaś ks. dr. Wojciecha Kućkę na stanowiska wicedyrektora tegoż Instytutu. 

Ponadto została utworzona i dnia 30 maja 2023 r. w czasie pierwszego posiedzenia rozpoczęła działalność Rada Dyscypliny Nauk o Rodzinie na Wydziale Studiów nad Rodziną. 

Opracowano m.in. na podstawie: Mieczysław Ozorowski, Historia i prezentacja Wydziału Studiów nad Rodziną UKSW w Warszawie (2010-2020), „Studia Nad Rodziną” 24 (2020) nr 1-2(55-56), s. 11-21.