Wokół współczesnych problemów rodziny i wychowania – w 25. rocznicę powstania „Studiów nad Rodziną”
Zapraszamy do lektury jubileuszowego numeru „Studiów nad Rodziną: https://czasopisma.uksw.edu.pl/index.php/snr/issue/view/1024
Uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej rok 2022 został ogłoszony Rokiem Polskiego Romantyzmu z okazji 200. rocznicy pierwszego wydania Ballad i romansów Adama Mickiewicza. Była to okazja do organizacji wielu wydarzeń, upamiętniających polską kulturę XIX w., gdy państwa nie było na mapie Europy, ale troska o naród, tożsamość i kulturę była tak silna, że zrodziła i rozwijała się w działalności setek oddanych idei Polaków, nie tylko wieszczów narodowych. Wśród wielu tematów epoki romantyzmu to właśnie rodzina i wychowanie zajmowały ważne miejsce, stając się dla ówczesnych okazją do przekazu treści, w których zapisana była „dusza polska”. Tradycyjny model życia rodzinnego i wychowania przekazał Adam Mickiewicz w Panu Tadeuszu, Aleksander Fredro w Zemście i Ślubach panieńskich czy Zygmunt Krasiński w Nie-Boskiej komedii. Siła obyczajów, więzów rodzinnych i zachowywania pewnych tradycji były ogniwami scalającymi Polaków, poszukujących dróg do odzyskania niepodległości.
Po dwóch wiekach od tamtych utworów tematy rodziny i wychowania pozostają nie tylko aktualne, ale ciągle żywe i podejmowane z różnych perspektyw. Jak wskazuje doświadczenie i badania wielu naukowców, trudno jest budować świadome społeczeństwo obywatelskie, realizujące się w warunkach nowoczesności, bez odniesienia do świata wartości, przede wszystkim zaś do integralnego rozumienia człowieka jako osoby, rozwijającej się najpełniej w przestrzeni rodzinnej, gdzie ma miejsce także pierwsza szkoła wychowania.
W takim kontekście historycznym i społecznym do rąk Czytelników przekazujemy kolejny numer czasopisma naukowego „Studia nad Rodziną”, które od 1997 r., a więc przez ponad ćwierć wieku, za główny cel swoich działań badawczych i naukowych postawiło sobie taką troskę o małżeństwo, rodzinę, wychowanie i kulturę. Ten mały jubileusz czasopisma jest z pewnością okazją do przemyślenia różnych aspektów jego działalności, dostrzeżenia perspektyw rozwoju, a przede wszystkim refleksji nad sposobami zachowania tożsamości ideowej i naukowej prezentowanych na jego łamach artykułów, sprawozdań i recenzji. W latach 1997-2022 w czasopiśmie „Studia nad Rodziną” zostało łącznie opublikowanych 860 artykułów naukowych, sprawozdań i recenzji, co pokazuje jak aktywnie kolejne redakcje troszczyły się, by problematyka rodziny znajdowała odzwierciedlenie w wielotematycznych i multidyscyplinarnych tekstach naukowych w języku polskim, ale i w innych językach kongrsowych. Mimo zmian w strukturze dyscyplin i dziedzin nauki „Studia nad Rodziną” były i pozostają interdyscyplinarną platformą wymiany wiedzy i najnowszych badań naukowych o małżeństwie, rodzinie, osobach żyjących w sytuacjach nieregularnych, które to kwestie podejmowane są z punktu widzenia nauk o rodzinie, pedagogiki, psychologii, nauk prawnych, teologii, filozofii, antropologii, etyki, bioetyki, nauk medycznych, socjologii i wielu innych.
Dla zainteresowanych warto dodać, że wszystkie numery czasopisma dostępne są online. Pełne dane bibliograficzne o wszystkich numerach od początku istnienia „Studiów nad Rodziną”, za lata 1997-2016, można odnaleźć w bazie bibliograficznej czasopism humanistycznych i społecznych BazHum (https://bazhum.pl/bib/journal/370/, dostęp: 31.11.2022); dostęp do pełnych tekstów numerów archiwalnych za lata 1997-2013 jest możliwy za pomocą programu opracowania, digitalizacji i udostępniania pełnotekstowej zawartości polskich czasopism naukowych z zakresu humanistyki i innych nauk społecznych (https://bazhum.muzhp.pl/czasopismo/370/, dostęp: 31.11.2022), zaś na platformie czasopism Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie można dotrzeć do wszystkich tekstów artykułów za lata 2014-2022 (https://czasopisma.uksw.edu.pl/index.php/snr/issue/archive, dostęp: 31.11.2022). Polityka otwartego dostępu pozwala monitorować zainteresowanie publikowanymi tekstami, a także budować nowe perspektywy rozwoju. Z danych widocznych na stronie czasopisma bardzo jasno wynika, że co miesiąc kilka tysięcy osób konsultuje i pobiera pełne teksty artykułów z naszego czasopisma, by następnie cytować je i odnosić się do nich w nowych publikacjach.
W niniejszym numerze prezentujemy dziewięć tekstów naukowych, zogniskowanych wokół tradycyjnych kwestii właściwych dla nauk o rodzinie. Ks. Stanisław Strękowski z UKSW sugeruje powrót do dziedzictwa Ojców Kościoła – w artykule Rola rodziców, nauczycieli i pasterzy wspólnot w formacji chrześcijańskiej dzieci i młodzieży w świetle wybranych pism Ojców Kapadockich przypomina, że nie należy odrzucać helleńskich wzorców wychowania, ale powracać do fundamentów, zapisanych w pismach i życiorysach starożytnych matek i ojców.
Katarzyna Choszczyk w tekście Błędy wychowawcze tkwiące w postawach rodzicielskich i komunikacji – na podstawie przeglądu wybranej literatury przedmiotu podkreśla, w jakich wymiarach mogą zbłądzić rodzice jako wychowawcy oraz podkreśla rolę podejścia empatycznego, odwołującego się do współdziałania i zrozumienia.
Marek Bronikowski na podstawie własnych badań, przeprowadzonych w Suwałkach, porusza kwestię samotności seniorów w czasie pandemii COVID-19, wykazując, jak bardzo w tym czasie w wyniku izolacji cierpiały osoby starsze.
Małgorzata Anna Janiszewska w artykule Zmiana jakości życia osób starszych dzięki ofercie Dziennego Domu Senior+ w Błoniu przedstawia również własne badania własne oparte na analizie działalności wspomnianej placówki opiekuńczej, dającej wielu seniorom wsparcie i możliwość odnalezienia się w społeczeństwie.
Ks. Szymon Majchur prezentuje aktualność nauczania papieża Franciszka na temat duszpasterstwa rodzin, które jest jednym z najważniejszych wyzwań Kościoła katolickiego, nie tylko we współczesnej epoce.
Obecny numer zamykają: sprawozdanie z konferencji „Solidarni z Ukrainą”, która odbyła się 30 maja 2022 r. w UKSW w Warszawie oraz recenzja książki o różnych perspektywach rozwodu.
Na okładce został umieszczony obraz jednego z najwybitniejszych artystów polskiego romantyzmu – Artura Grottgera (1837-1867), który na płótnie Modlitwa nad grobem, znajdującym się obecnie w Pałacu Krasińskich w Warszawie, pokazał istotę romantyzmu oraz jego odniesienie do życia rodzinnego. Dzieci modlą się nad grobem, wzniesionym pośród ruin i niemal na pustkowiu, ale to, co tchnie z obrazu, to życie modlących się młodych osób oraz zabawy dzieci w takim właśnie kontekście. Artysta dobitnie pokazał, że człowiek wzrasta i jest wychowywany nawet poprzez kontakt z wydarzeniami granicznymi, do których należy przemijanie i śmierć, by poprzez nie uczyć się nadziei na życie.
Należy żywić nadzieję, że opublikowane w bieżącym numerze artykuły, jak i teksty z całego ćwierćwiecza istnienia „Studiów nad Rodziną” będą inspiracją dla kolejnych badaczy, poszukujących prawdy na temat małżeństwa, rodziny i człowieka we współczesnym, ponowoczesnym świecie.
ks. Wojciech Kućko, Wstęp
